به گزارش مجله خبری نگار/شورای راهبردی: مرتضی مکی با اشاره به نخستین نشست سه جانبه ترکیه، فنلاند و سوئد با عنوان مکانیسم مشترک دائمی، برای رفع چالشهای پیش روی عضویت سوئد و فنلاند در ناتو، تصریح کرد: این دو کشور پس از چندین دهه بیطرفی تصمیم گرفتند به ناتو بپیوندند، اما این عضویت برای برخی کشورها چالشهایی به همراه دارد؛ از جمله اینکه با پذیرش این عضویت، آمریکا هژمونی امنیتی – نظامی خود را بر اروپا کاملتر میکند؛ لذا برخی از کشورهای اروپایی با دیده تردید به پیامدهای این عضویت نگاه میکنند.
وی با بیان اینکه روند عضویت سوئد و فنلاند در ناتو در اکثریت کشورهای اروپایی به صورت قانونی طی شده است، افزود: هر کشوری که بخواهد به عضویت ناتو درآید، باید این عضویت به تائید مجالس و بالاترین مقام کشورهای عضو برسد؛ اما سوئد و فنلاند در این مسیر با مانع سیاستهای ترکیه در قبال اروپا مواجه شدهاند.
این تحلیلگر مسائل اروپا گفت: اردوغان پس از بحران اوکراین تلاش کرد بازی چندمنظورهای درپیش بگیرد تا از تمام فرصتهای ایجاد شده حداکثر استفاده را داشته باشد. ترکیه در عین اینکه پهپادهای پیشرفته در اختیار دولت اوکراین گذاشت و روابط نظامی، اقتصادی و تجاری عمیقی با این کشور داشت، سعی میکرد پیوندهای سیاسی و اقتصادی خود را با روسیه حفظ کند. از سوی دیگر درخواست سوئد و فنلاند برای عضویت در ناتو را فرصتی دانست تا مواضع انتقادی برخی کشورهای اروپایی، خصوصا کشورهای شمال اروپا را که کردها در آن جوامع با نفوذی دارند، تعدیل و به نوعی از آنها امتیازگیری کند.
مکی ادامه داد: در ماههای گذشته، دبیرکل ناتو و برخی کشورهای اروپایی تلاش کردند با میانجیگری میان این دو کشور و ترکیه، دیدگاههای آنها را به یکدیگر نزدیک و مسیر را برای این عضویت هموار کنند. سوئد و فنلاند نیز وعدههایی دادند، دفاتر برخی افرادی را که ترکیه مدعی بود آنها متهم به فعالیتهای تروریستی هستند، بستند و حتی عنوان کردند برخی افراد را در اختیار ترکیه قرار میدهند.
این تحلیلگر مسائل اروپا یادآور شد: فنلاند و سوئد اعلام کردهاند همبستگی و همکاری کامل با ترکیه را برای مبارزه با تروریسم در همه اشکال آن و در برابر تمامی تهدیدهای امنیت ملی این کشور به ویژه گروههای پ. ک. ک، یگانهای مدافع خلق و حزب اتحاد دموکراتیک سوریه نشان میدهند؛ علاوه بر آن توافق کردند از سازمان «گولن» حمایتی نداشته باشند و هیچ تحریم تسلیحاتی نیز علیه ترکیه وضع نکنند.
وی اضافه کرد: پیشنهاد سوئد در خصوص تحویل یک عضو گروه پ. ک. ک به ترکیه نیز در این راستا ارزیابی میشود که این کشور بتواند رضایت ترکیه را برای عضویت در ناتو به دست آورد؛ بنابراین به نظر میرسد بخش اصلی از مسیر عضویت سوئد و فنلاند در ناتو طی شده و مواضع انتقادی که برخی مقامات سیاسی و قضایی ترکیه، علیه اقدامات سوئد و فنلاند مطرح میکنند، برای کسب امتیازات بیشتر است.
این کارشناس مسائل اروپا با یادآوری اینکه اردوغان در آخرین اجلاس سران ناتو در بروکسل، موافقت ضمنی خود را با پذیرش سوئد و فنلاند اعلام کرد، گفت: با این حال مواضع در هفتههای اخیر تندتر شد تا بتوانند حداکثر امتیاز را از این دو کشور بگیرند.
مکی با بیان اینکه اردوغان بازیگری است که به راحتی برای تامین منافع اقتصادی، سیاسی و امنیتی ترکیه مواضع خود را تغییر میدهد، افزود: ما این تغییر مواضع را در قبال روابط ترکیه با سوریه شاهد هستیم و به نظر نمیرسد روابط ترکیه با سوئد و فنلاند، به اندازه روابط با سوریه با این حد از چالش همراه باشد. ترکیه برای مخالفتهای خود، مرزهای متصلبی ندارد و زمانی که به حداکثر خواستهها و عادیسازی روابط با کشورهای اروپایی که همواره مورد انتقاد دولتهای آنها بوده، برسد انعطافی از خود نشان میدهد و از فشارها میکاهد.
وی درخصوص پیامدهای هموار کردن عضویت سوئد و فنلاند در ناتو از سوی ترکیه بر روابطش با روسیه، عنوان کرد: روسها از جایگاه و موقعیت ترکیه آگاه هستند. ترکیه یکی از تامینکنندگان اصلی محصولات کشاورزی روسیه است. این کشور میتواند یکی از مسیرهای دور زدن تحریمهای اروپا باشد. روسها نیز با توجه به این جایگاه، گرچه انتقاداتی به ترکیه خواهند کرد، اما به میزانی نخواهد بود که مناسبات چند بعدی آنها را با چالش مواجه کند.
این تحلیلگر مسائل اروپا ادامه داد: عضویت فنلاند و سوئد در ناتو، گرچه برای روسیه سخت و گران خواهد بود، اما قطعا روسیه راهبردی نظامی در واکنش به آن اتخاذ نخواهد کرد و خود را در چند جبهه درگیر نمیکند؛ بنابراین حداکثر میتوان انتظار استقرار موشکها و سلاحهای راهبردی در مرزهای روسیه با فنلاند را داشت.
مکی با بیان اینکه ترکیه تلاش میکند همزمان تعادلی در مناسبات با همه کشورهایی که بخشی از سیاست خارجی و امنیتیاش را دربرمیگیرد برقرار کند، خاطرنشان کرد: قطعا روسها از تسهیل عضویت فنلاند و سوئد در ناتو ناخرسند هستند، اما چارهای جز پذیرش نخواهد داشت؛ چرا که ترکیه حداقل به لحاظ تجاری و اقتصادی برای روسیه اهمیت زیادی دارد. ترکیه بود که توانست زمینه اجرای پیمان میان اوکراین و روسیه با میانجیگری ناتو را در جهت صادرات غله اوکراین و کود کشاورزی و غلات روسیه فراهم کند. اگر ترکیه در چنین موقعیتی قرار نداشت، روسیه نمیتوانست به این موقعیت دست یابد که بتواند تحریمهای اروپا و آمریکا را دور بزند.
وی با تاکید بر اینکه رویکرد اصلی ترکیه در سیاست خارجی، باقی ماندن در جبهه غرب است، گفت: ترکیه عضو ناتو به عنوان جامعترین و مهمترین پیمان امنیتی جهان است، اما این باعث نمیشود از فرصتهای دیگر غافل شود، بلکه از همه آنها استفاده خواهد کرد. به همان اندازه نیز دولتهای اروپایی و آمریکا به موقعیت ترکیه در پیمان ناتو و مرکز ثقل انتقال انرژی بودن آن توجه دارند و چارهای جز پذیرش بندبازیهای سیاسی اردوغان ندارند.